Domy maklerskie w Polsce - cz. I

Zanim zgłębimy tematykę domów maklerskich w Polsce, warto dowiedzieć się, czym jest ta instytucja finansowa i jakie są jej zadania. Przede wszystkim dom maklerski musi posiadać specjalne zezwolenie wydawane przez konkretny organ państwowy na wniosek zainteresowanego podmiotu. W przypadku Polski organem tym jest Komisja Nadzoru Finansowego (KNF), nad którą pieczę sprawuje Prezes Rady Ministrów.

Dom maklerski zajmuje się tzw. działalnością maklerską, którą definiuje Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. 2005 Nr 133 poz. 1538). Zgodnie z Działem IV tej Ustawy działalność maklerska obejmuje m.in. takie działania jak: przyjmowanie, wykonywanie i przekazywanie zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych, nabywanie lub zbywanie na własny rachunek instrumentów finansowych, doradztwo finansowe czy zarządzanie portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych. Ponadto domy maklerskie mogą także prowadzić rachunki papierów wartościowych, udzielać pożyczek w celu nabycia instrumentów finansowych czy sporządzać analizy inwestycyjne lub finansowe.

Domy maklerskie – historia powstania

Pierwsze domy maklerskie powstały już tysiąc lat temu we Francji. Wówczas nazywały się one domami brokerskimi i prowadziły handel zadłużeniem w rolnictwie. Powoli działalność maklerska stawała się coraz bardziej rozpowszechniona w całej Europie. W XIV wieku pojawiły się tego typu instytucje także w Amsterdamie, Flandrii i wielu innych częściach kontynentu. Włoska Wenecja także stanowiła bardzo istotny punkt na maklerskiej mapie ówczesnej Europy – to właśnie dzięki weneckim brokerom wzrosła renoma domów brokerskich, ze względu na ich zainteresowanie rządowym długiem i handlem obligacjami skarbowymi.

Początek działalności brokerskiej

Momentem przełomowym dla działalności brokerskiej było powstanie Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej 20 marca 1602 roku. To właśnie ten pierwszy na świecie koncern międzynarodowy, aby finansować ekspansję kolonialną, wypuścił po raz pierwszy w historii akcje, które po dziś dzień stanowią podstawę funkcjonowania rynków finansowych na całym świecie. Dzięki temu rozwiązaniu przedsiębiorstwo rozwijało się bardzo dynamicznie i przez pewien czas było nawet najbogatszą kompanią ze wszystkich wówczas istniejących. Koncern został zlikwidowany w 1798 roku.

​

Pierwsze domy maklerskie

Pierwsze domy maklerskie, podobne do tych działających dziś, powstały w Londynie. Stały się one także podłożem dla utworzenia londyńskiej giełdy w 1801 roku. London Stock Exchange był także punktem odniesienia dla wszystkich innych powstałych później firm, zajmujących się obrotem akcjami i innymi papierami wartościowymi. W Nowym Jorku był to m.in. bank Morgan Stanley czy Merill Lynch. Kwotowanie cen zakupu i zbytu instrumentów finansowych rozpoczęło się w XX wieku, dzięki czemu domy maklerskie były w stanie zarabiać na ich kupnie i sprzedaży jednocześnie.

Domy maklerskie a prawo

W Polsce pełny nadzór nad domami maklerskimi ma Komisja Nadzoru Finansowego. Nie tylko udziela ona zezwolenia na prowadzenie tego typu działalności, ale także odbiera licencje i zajmuje się jej kontrolowaniem. To, jak może działać dom maklerski, jest ściśle określone w polskim prawie.